Pidawuh
Gusti Alloh SWT :
Anjeun
(Gusti Alloh) nu ngasupkeun waktu peuting ka waktu beurang, jeung Anjeun (Gusti
Alloh) nu ngasupkeun waktu beurang ka waktu peuting. (Quran Surat Ali Imron
3:27)
Ayat
nu sarua maksudna jeung nu di luhur disebutkeun opat kali dina Al Quran;
1.
Surat Al-Hajj (22) ayat 61,
2.
Surat Luqman (31) ayat 29,
3.
Surat Fathir (35) ayat 13,
4.
Surat Al-Hadid (57) ayat 6.
Ieu
mangrupa ayat ngeunaan élmu pangaweruh pikeun manusa. Élmu modéren ngabuktikeun
yén planét Bumi ngalakukeun dua rupa gerakan puteran;
1.
Gerak puteran di tempat dina puseur / sumbu nu disebut rotasi dina waktu sapoé
(24 jam). Gancangna puteran nurutkeun Wolfram Research 1.669,97 km/jam.
2.
Gerak puteran ngurilingan panonpoé nu disebut revolusi dina sataun (365 1/4
poé). Gancangna nguriling nurutkeun Wolfram Research 107.500 km/jam.
Subhaanalloh!
Gunta-gentina
beurang jeung peuting, lilana beurang jeung peuting, ayana angin, usum-usuman
jeung nu séjénna éta pangaruh tina muterna planet Bumi dina sumbuna.
Kusabab
planet bumi nyanggéyéng mun dipatok tina sumbu Kutub Utara jeung Kutub Selatan
nu disebut sudut deklinasi téa gedéna 23°.50', mangka kaayaan planet Bumi nu
kakeunaan cahaya panonpoé éta ngalaman teu sarua lilana.
Para
ulama tur para ahli astronomi, ti abad ka 4 maséhi kénéh geus loba nu bisa
ngitung kana géséhna waktu ogé pangaruhna tina gerakan-gerakan planét tur
béntang-béntang, saperti ; Al Farghani (...-870M), Al Battani (858-929M), As
Sufi (903-986M), Ibnu Yunus (950-1009M), Ibnu Haitam (965-1039M), Al Biruni
(973-1050M), Al Zarqali (1029-1087M), Jabir Ibnu Aflah (1100-1150M), Nashirudin
At Tusi (1201-1274M), Ibnu As Syatir (1304-1375M) jeung nu séjénna ngarupakeun
inohong ilmuwan dina widang astronomi.
Pikeun
nganyahokeun kana masalah géséhna waktu kalawan gemet, posisi panonpoé tur uusuman,
éta bisa maké alat nu basajan nu disebut Rub'ul Mujayyab (rubu/kuadran sinus)
nu geus aya ti abad ka 4 maséhi tur disampurnakeun ku Ibnu As Syatir ogé Al
Khowarizmi.
Pikeun
nu pernah diajar kana élmu falak jeung miqot mah ieu pakakas téh moal bireuk
deui, bisa nganyahokeun nisful fadlah (géséhna waktu beurang), qousun nisfun
nahar (garis busur waktu beurang), meil (deklinasi panonpoé) jeung sajabana.
Bisa ogé ku ngagunakeun kalkulator scientific saperti Casio FX 350 D atawa anu
samodélna.
Sacara
umum ku ningali kaayaan jeung tingkah polah sasatoan ogé tutuwuhan nu aya
disabudeureun urang geus bisa dikanyahokeun ngeunaan posisi panonpoé ogé
géséhna lila beurang jeung peuting najan teu nepi kana itungan nu saklekna.
Bisa
ogé nangtukeun patokan ku tanggal jiga kieu :
Dina
tanggal 21 Maret nepi ka 23 Séptember. Kutub
Utara déngdék nyanghareup kana panonpoé, akibatna waktu beurang di Bumi beulah
kalér lila sabab nampa cahaya anu lega. Samalah aya sawatara tempat di kutub
beulah kalér nu waktu beurangna 24 jam.
Tanggal
21 Juni kutub utara beuki deukeut nyanghareupna kana panonpoé, kacirina kunu
cicing di daerah hatulistiwa panonpoé cicing tur bijil ogé surup di juru kalér
dina 23°,50'.
Tanggal
23 Séptember nepi ka 21 Maret. Kutub
Selatan déngdék nyanghareup kana panonpoé, akibatna waktu beurang di Bumi
beulah kidul lila sabab nampa cahaya anu lega. Samalah aya sawatara tempat di
kutub beulah kidul nu waktu beurangna 24 jam.
Tanggal
22 Désémber kutub selatan beuki deukeut nyanghareupna kana panonpoé, kacirina
kunu cicing di daérah hatulistiwa panonpoé cicing tur bijil ogé surup ti juru
kidul dina 23°,50'.
Tanggal
21 Maret jeung 23 Séptember. Dina
dua tanggal ieu waktu beurang jeung peuting sarua lilana nu aya di beulah kalér
jeung kidul. Kacirina kunu aya di hatulistiwa panonpoé aya di tengah-tengah
Bumi sok disebut ekuinok.
Dina
uusuman, lamun tanggal 21 Maret nepi ka 21 Juni, nu aya di kaléreun hatulistiwa
keur usum mararatét jaradi tatangkalan (semi/spring). Di beulah kiduleun
hatulistiwa keur usum ngarangrangan (gugur/autumn).
Tanggal
21 Juni nepi ka 23 Séptember. Di
beulah kaléreun hatulistiwa keur usum halodo (panas/summer). Di beulah kiduleun
hatulistiwa keur usum ngijih (dingin/winter).
Tanggal
23 Séptember nepi ka 21 Désémber. Di
beulah kaléreun hatulistiwa keur usum ngarangrangan (gugur/autumn). Di beulah
kiduleun hatulistiwa keur usum mararatét tatangkalan (semi/spring).
Tanggal
21 Désémber nepi ka 21 Maret. Di
beulah kaléreun hatulistiwa keur usum ngijih (dingin/winter). Di beulah
kiduleun hatulistiwa keur usum halodo (panas/summer).
Hususna
di tatar Sunda umumna di pulo Jawa, ku rancagéna karuhun urang, bisa maca usum
ku ningali kaayaan sabudeureun, nu disebut pranata mangsa.
Usum
halodo ti tanggal 22 Juni - 18 Séptember. Dina
mangsa Kasa, Karo, Katelu.
Usum Mamaréng ti tanggal 19 Séptember - 22 Désémber. Dina
mangsa Kapat, Kalima, Kanem.
Usum
ngijih ti tanggal 23 Désémber - 25 Maret. Dina
mangsa Kapitu, Kawolu, Kasanga.
Usum
Dangdangrat ti tanggal 26 Maret - 21 Juni. Dina
mangsa Kasepuluh, Kadésta, Kasada.
Tétéla
Maha Kawasa Gusti Alloh nu parantos ngatur kana kahirupan mahlukna.
PidawuhNa
dina surat Ali-Imron (3) ayat 190;
إِنَّ
فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ
لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ
Saenyana
dina perkara nu diciptakeun (nyaéta) langit jeung bumi jeung silih gentina
beurang jeung peuting aya tanda-tanda (Kaagungan Alloh) pikeun jalma-jalma nu
boga akal (malikir).
Sasieureun
sabeunyeureun tina ieu pedaran hikmah, mugia janten bahan tafakur urang sangkan
jadi hamba Alloh nu pinter sukur, amiin.
Disarungsum
tina rupa-rupa sumber.
